Całkowita masa pierwiastków cięższych od helu na Jowiszu może wynosić nawet 40 mas Ziemi. Masa rdzenia wynosi około 10 mas Ziemi. Saturn, który posiada około 20 do 30 mas Ziemi ciężkich pierwiastków, ma cięższe jądro o masie 10 do 20 mas Ziemi. Z obliczeń wynika, że rdzenie tych dwóch planet nie mogą być w stanie stałym. Nie wydaje się też, aby miały stałe składniki w swoich zewnętrznych powłokach. Neptun też nie wydaje się mieć stałego jądra. Możliwe jest jednak, że Uran ma małe stałe jądro. Wszystkie planety olbrzymie mają silne pola magnetyczne, zwłaszcza Jowisz.

Zewnętrzne warstwy planet olbrzymów to grube powłoki gazowe. Ponieważ wszystkie cztery olbrzymy krążą szybko, widzimy ich atmosfery jako “pasiaste” ze względu na wiatry strefowe. Orientacja pasków jest prostopadła do osi obrotu. W górnych warstwach występują silne wiatry i ogromne struktury wirowe (najbardziej znana jest Wielka Czerwona Plama na Jowiszu) związane z burzami w atmosferze. Wszystkie planety olbrzymie są wyraźnie spłaszczone z powodu ich szybkiej rotacji.

Wszystkie cztery planety olbrzymie mają systemy pierścieni. Saturn jest największym i najbardziej znanym z nich. Galileo Galilei zaobserwował je w 1610 roku, ale dopiero kilkadziesiąt lat później Christiaan Huygens był w stanie nadać pierścieniom sens. Dziś szczegółowe dane o pierścieniach Saturna uzyskała stacja międzyplanetarna Cassini. Pierścienie Urana i Neptuna zostały odkryte podczas naziemnych obserwacji zakryć gwiazd przez te planety w drugiej połowie XX w. Ale pierścienie Jowisza zostały właściwie dostrzeżone dopiero przez sondę kosmiczną Voyager 1.

Pozostaje wiele niepewności co do pochodzenia pierścieni. Pierścienie Jowisza składają się z małych cząstek pyłu o wielkości około mikrometra. Za powstanie tego pyłu odpowiadają pobliskie satelity (Amalthea i inne), które są stale bombardowane przez mikrometeoryty. Bez nich pierścienie zniknęłyby w ciągu stu tysięcy lat. Pierścienie Urana i Neptuna wydają się być stare, być może liczą sobie miliardy lat. Piękne pierścienie Saturna mogą składać się głównie z materii, która dostała się tam dość dawno temu, ale struktura pierścieni musiała się z czasem zmieniać, więc ich obecny wygląd jest prawdopodobnie nie starszy niż kilkadziesiąt milionów lat.

The post Planety olbrzymie appeared first on 4u-Astro.

Naturalne satelity planetarne to ciała kosmiczne pochodzenia naturalnego, które krążą wokół planet. Naturalne satelity planet w naszym układzie słonecznym są dla nas najbardziej interesujące, gdyż znajdują się w naszym bezpośrednim sąsiedztwie.

W układzie słonecznym są tylko dwie planety bez naturalnych satelitów. Są to Wenus i Merkury. Co prawda przypuszcza się, że Merkury miał wcześniej naturalne satelity, ale planeta ta w procesie ewolucji je utraciła. Jeśli chodzi o pozostałe planety w układzie słonecznym, to każda z nich ma przynajmniej jednego naturalnego satelitę. Najbardziej znanym z nich jest Księżyc, który jest wiernym kosmicznym towarzyszem naszej planety. Mars ma 2 satelity, Jowisz ma ich 79, Saturn 62, Uran 27, a Neptun 14. Wśród tych satelitów znajdziemy zarówno obiekty raczej niewarte uwagi, składające się głównie z kamienia, jak i bardzo ciekawe okazy, które zasługują na uwagę, a o których opowiemy poniżej.

Klasyfikacja satelitów
Naukowcy dzielą satelity planetarne na dwa rodzaje: satelity pochodzenia sztucznego i te pochodzenia naturalnego. Sztuczne satelity, czyli sztuczne satelity, to stworzone przez człowieka statki kosmiczne umożliwiające obserwację z kosmosu planety, wokół której orbitują, a także innych obiektów astronomicznych. Sztuczne satelity wykorzystywane są najczęściej do obserwacji pogody, transmisji radiowych, zmian topografii powierzchni planety oraz do celów wojskowych.

Należy zauważyć, że nie tylko Ziemia ma sztuczne satelity, jak wielu ludzi wierzy. Ponad tuzin satelitów stworzonych przez człowieka orbituje wokół dwóch najbliższych nam planet, Wenus i Marsa. Dzięki nim możemy obserwować warunki klimatyczne, zmiany topografii, a także uzyskać inne istotne informacje o naszych kosmicznych sąsiadach.

W tym artykule interesuje nas druga kategoria satelitów, naturalne satelity planetarne. Satelity naturalne różnią się od sztucznych tym, że nie zostały stworzone przez człowieka, ale przez samą naturę. Uważa się, że większość satelitów w układzie słonecznym to asteroidy, które zostały przechwycone przez siły grawitacyjne planet tego układu. Następnie asteroidy przybrały kształt kulisty i w efekcie zaczęły krążyć wokół planety, która przechwyciła je jako stałego towarzysza. Istnieje również teoria, że naturalne satelity planet to fragmenty samych planet, które z takich czy innych powodów oderwały się od planety podczas jej formowania. Swoją drogą, według tej teorii Księżyc jest naturalnym satelitą Ziemi. Teorię tę potwierdza analiza chemiczna księżyca. Wykazał on, że skład chemiczny satelity jest prawie taki sam jak skład chemiczny naszej planety, która ma takie same związki chemiczne jak Księżyc.

Ciekawostki o najciekawszych księżycach
Jednym z najciekawszych naturalnych satelitów planet w naszym układzie słonecznym jest Charon, naturalny satelita Plutona. W porównaniu z Plutonem, Charon jest tak ogromny, że wielu astronomów określa te dwa kosmiczne obiekty jako nic innego jak podwójne planety karłowate. Planeta Pluton jest tylko dwa razy większa od swojego naturalnego satelity.

Tytan, naturalny satelita Saturna, budzi żywe zainteresowanie astronomów. Większość naturalnych satelitów planet w układzie słonecznym składa się głównie z lodu, skał lub obu tych składników, w wyniku czego brakuje im atmosfery. Tytan jednak ma tę atmosferę i to dość gęstą, podobnie jak jeziora płynnych węglowodorów.

Innym naturalnym satelitą, który daje naukowcom nadzieję na wykrycie pozaziemskich form życia jest księżyc Jowisza – Europa. Uważa się, że pod grubą warstwą lodu, która pokrywa satelitę, znajduje się ocean, a w jego obrębie działają źródła termalne – podobnie jak na Ziemi. Ponieważ niektóre głębinowe formy życia na Ziemi istnieją dzięki tym źródłom, uważa się, że podobne formy życia mogą istnieć na Tytanie.

Planeta Jowisz ma jeszcze jednego ciekawego naturalnego satelitę – Io. Io jest jedynym satelitą planety układu słonecznego, na którym astrofizycy po raz pierwszy odkryli aktywne wulkany. To właśnie z tego powodu jest ona szczególnie interesująca dla odkrywców kosmosu.

Badanie naturalnych satelitów planet w Układzie Słonecznym interesowało umysły astronomów od czasów starożytnych. Od czasu wynalezienia pierwszego teleskopu człowiek aktywnie bada te obiekty niebieskie.

The post Naturalne satelity planetarne appeared first on 4u-Astro.

Mimo wielu podobieństw, planety grupy ziemskiej bardzo się od siebie różnią. Dotyczy to nie tylko ich atmosfer (Merkury nie ma atmosfery, Mars ma cienką atmosferę, Ziemia ma dość gęstą atmosferę, a Wenus bardzo gęstą), ale także ich wnętrz, co przede wszystkim odzwierciedla różnice w ich masach. Jednak skład planet jest mniej więcej taki sam (choć na przykład Merkury zawiera nieco więcej żelaza w stosunku do krzemu niż pozostałe trzy planety, a Mars może mieć nieco mniej żelaza). Ziemia, jako najbardziej masywna, ma bardziej złożoną dynamikę wewnętrzną, co przejawia się w aktywnym wulkanizmie (obecnym do dziś, w przeciwieństwie do Marsa i Wenus) i ruchach płyt litosferycznych (których brak pozostałym planetom grupy ziemskiej). Według niektórych hipotez, dynamika litosfery jest warunkiem koniecznym do powstania życia podobnego do ziemskiego.

Chociaż Wenus nie ma pola magnetycznego, ma bardzo gęstą atmosferę składającą się głównie z dwutlenku węgla. Z tego powodu bardzo silny efekt cieplarniany doprowadził do bardzo wysokich temperatur powierzchni ziemi (około 450 °C). Być może w odległej przeszłości warunki na Wenus były znacznie łagodniejsze, dopóki efekt cieplarniany nie zaczął zmieniać klimatu.

Mars jest około 10 razy lżejszy od Ziemi, nie ma silnego pola magnetycznego i ma obecnie dość cienką atmosferę. Najnowsze badania wykazały jednak, że w przeszłości sytuacja na Marsie mogła być inna. Analiza niektórych minerałów wskazuje, że na jej powierzchni mogły istnieć duże ilości ciekłej wody. W odległej przeszłości tej planety potężny wulkanizm mógł zapewnić przez jakiś czas gęstszą atmosferę i płynną wodę na powierzchni.

The post Planety grupy ziemskiej appeared first on 4u-Astro.

Średni promień Marsa wynosi 3 390 km. (0,53 Ziemi). Objętość Marsa (zgodnie z prawem trzeciej potęgi) to 0,15 objętości Ziemi, a gęstość to nieco ponad 0,7 objętości Ziemi. Z tego powodu masa Marsa jest jeszcze bardziej podrzędna w stosunku do Ziemi niż jego objętość: stanowi zaledwie 0,11 masy Ziemi. Mars ma prawie taki sam czas obrotu wokół własnej osi jak Ziemia: 24 godziny 37 minut 23 sekundy. Jej oś obrotu jest nachylona o 25,2° do jej orbity, dlatego na planecie występują zmiany pór roku.

Mars otrzymuje tylko 43 procent energii, która dociera do tego samego obszaru powierzchni Ziemi z powodu większej odległości od Słońca. Średnia roczna temperatura na powierzchni Marsa wynosi około -63° C. Minimalną temperaturę odnotowano na północnej czapie polarnej: -138 °C. W ciągu dnia temperatura ulega dużym wahaniom, ponieważ atmosfera Marsa jest bardzo cienka, więc w nocy powierzchnia szybko się ochładza, a w ciągu dnia jest szybko ogrzewana przez słońce. Atmosfera Marsa składa się w 95% z dwutlenku węgla. Jego pozostałe składniki: 2,5% azotu, 1,6% argonu, mniej niż 0,4% tlenu. Średnie ciśnienie atmosfery przy powierzchni jest 160 razy niższe od ciśnienia powietrza na Ziemi.

Przez teleskop na powierzchni Marsa można wyróżnić jedynie duże ciemne i jasne regiony o szerokości od setek do tysięcy kilometrów. Najbardziej widoczne są jej białe czapy polarne. Pod koniec XVIII wieku angielski astronom W. Herschel zaobserwował, że wielkość tych czapek zmienia się wraz z porami roku. Latem czapy parują i kurczą się, a “fala zaciemnienia” rozprzestrzenia się w tym samym czasie od regionów polarnych do umiarkowanych szerokości geograficznych na całej powierzchni.

Pod koniec XIX wieku włoscy astronomowie Angelo Secchi i Giovanni Schiaparelli donieśli o dostrzeżeniu na Marsie cienkich, długich ciemnych linii, przypominających sieć sztucznie utworzonych kanałów. Ale te linie były na granicy rozdzielczości kątowej oka. Obrazy powierzchni Marsa przekazywane później przez statki kosmiczne pokazywały wiele dolin i szczelin, ale nie można było ich dopasować do kanałów pokazanych na mapach Schiaparellego.

Współczesne mapy Marsa wykorzystują stare nazwy geograficzne i mitologiczne zaproponowane przez Schiaparellego. Największy obszar wyżynny, o średnicy ok. 6 tys. km i wysokości do 9 km, nazywany jest Farsydą (starożytna nazwa Persji), a rozległa, mająca ponad 2 tys. km średnicy, kolista depresja (obniżenie) na południu nosi nazwę Hellas (Grecja). Hellas to ogromny krater uderzeniowy. Gęsto pokrytym kraterem powierzchniom nadano nazwy takie jak Prometheus Land, Noah Land itp. Doliny otrzymały nazwy planety Mars z języków różnych narodów. Duże kratery są nazwane na cześć naukowców, a małe kratery na cześć ludzkich osiedli na Ziemi.

The post Planeta Mars – krótki opis i charakterystyka appeared first on 4u-Astro.

The post Planeta Wenus – ciekawe fakty appeared first on 4u-Astro.